اردو جي مشهور شاعر افتخار عارف پاران جواني ۾ وارن جي اڇي ٿيڻ بابت ھڪ شعر چيو و ھو جنھن جو سنڌي ترجمو ھيٺ ڏجي ٿو
ھينئر ساڻ ئي برف وچڙڻ لڳي آھي وارن ۾
اڃا تہ مھينن ۽ سالن جو قرض لٿو ناھي
اڄڪلهه ڪيترن ماڻهن جا وار ننڍي عمر ۾ اڇا ٿي رهيا آهن، پر ائين ڇو ٿي رهيو آهي؟
ڊاڪٽرن موجب وارن جو اڇي ٿيڻ جو مسئلو نوجوانن، يعني 14 کان 15 سالن جي ٻارن ۾ پڻ ڏٺو وڃي ٿو ۽ ان تي تحقيق پڻ ٿي رهي آهي.
وارن جي اڇي ٿيڻ جي عمر مختلف ملڪن ۾ مختلف آهي، يعني دنيا ۾ وارن جي اڇي ٿيڻ جي سراسري عمر ۽ علائقن موجب مختلف آهي.
طب جي ٻولي ۾ وارن جي جلدي اڇي ٿيڻ کي ‘ڪينيٽي’ چيو ويندو آهي. جيڪڏهن وار ننڍي عمر ۾ اڇا ٿي وڃن ته ان کي وقت کان اڳ ڪينيٽي چيو وڃي ٿو.
هي تبديلي ڪارن ۽ ناسي وارن، وارن ماڻهن ۾ وڌيڪ واضح ٿئي ٿي. ان سبب کي ڄاڻڻ لاءِ هندستان سميت ڪيترن ئي ٻين ملڪن ۾ تحقيق ڪئي پئي وڃي.
وارن ۾ رنگ ڪيئن اچي ٿو ۽ ڪيئن وڃي ٿو؟ ”ميلانن“ هڪ قدرتي مادو آهي جيڪو انسانن ۽ جانورن جي چمڙي، وارن ۽ اکين ۾ رنگ جو تعين ڪري ٿو. ميلانن ميلانوسائٽ سيلن ذريعي ٺاهيو ويندو آهي.
ميلانوسائٽ اسٽيم سيلن مان نوان ميلانوسائٽ ٺهن ٿا. هي سيل مٿي جي چمڙي، مٿي جي هيٺين حصي، وارن جي ٽن ۽ وارن جي فولڪ سيلن ۾ موجود هوندا آهن.
جيئن جيئن اسان جي عمر وڌندي آهي، ميلانوسائٽ گهٽ فعال ٿين ٿا، وارن جو نظام سست ٿي وڃي ٿو ۽ ميلانن جي پيداوار گهٽجي ٿي. پوء وار بغير رنگ جي اڳڻ شروع ٿي وڃن ٿا ۽ رنگ کان بغير ٿي وڃن ٿا، يعني اهي اڇا يا سرمائي ٿي وڃن ٿا. ۽ هڪ خاص عمر کان پوءِ پگمينٽيشن بند ٿي وڃي ٿي.
وارن جو رنگ تبديل ٿيڻ جو اهم سبب پهريون ۽ قدرتي سبب پوڙهپڻ آهي. ٻيو سبب جينياتي آهي، يعني جيڪڏهن توهان جي خاندان ۾ ڪنهن جا وار جلدي اڇا ٿيا هجن ته توهان جا وار پڻ جلدي اڇا ٿي سگهن ٿا.
هارورڊ يونيورسٽي جي تحقيق موجب، ٿائرائيڊ، ڊرميٽائٽس ۽ ايلوپيشيا ايرياٽا جهڙيون بيماريون پڻ وارن کي اڇو ڪري سگهن ٿيون.
انڊين ايسوسيئيشن آف ڊرميٽالوجسٽ، وينرولوجسٽ ۽ ليپروولوجسٽ مطابق، وارن جي اڇاڻ جا گهڻا سبب آهن. جيڪڏهن ڪو شخص ڪينسر لاءِ ڪيموتھراپي ڪرائي رهيو آهي، ايڇ آئي وي کان متاثر آهي، يا سسٽڪ فائبروسس جهڙن بيمارين جو شڪار آهي، ته ان جا وار وقت کان اڳ اڇا ٿي سگهن ٿا.
جيڪڏهن ڪنهن جا هارمونز غير متوازن آهن ته اهي پڻ وارن جي اڇاڻ جو سبب بڻجي سگهن ٿا. يا جيڪڏهن توهان ڪي دوائون وٺي رهيا آهيو، ته اهو پڻ هڪ سبب ٿي سگهي ٿو.
زندگي جي انداز ۽ ڳڻتي جو ڪيترو اثر آهي؟ دهلي جي اپولو اسپتال ۾ چمڙي جي بيماري جي ماھر ڊاڪٽر ڊي ايم مهاجن جو چوڻ آهي ته گدلاڻ، الٽرا وائلٽ شعاعن ۽ تابڪاري پڻ وارن جي اڇاڻ جو سبب ٿي سگهن ٿيون.
ان کان علاوه، سگريٽ ڇڪڻ ۽ شراب پيئڻ پڻ توهان جي وارن جي اڇاڻ جو سبب بڻجي سگهن ٿا. ان سان گڏوگڏ پروٽين، آئرن ۽ ڪاپر، وٽامن بي 12، وٽامن سي، وٽامن اي ۽ زنڪ جي گهٽتائي پڻ وارن جي اڇاڻ جو سبب بڻجي ٿي.
هارورڊ جي هڪ تحقيق مطابق، جيتوڻيڪ ذھني پريشاني وارن جو رنگ تبديل نٿي ڪري، پر اها وارن جي اڇا۾ جو رستو ضرور هموار ڪري سگھي ٿي.
ڊاڪٽر مهاجن مطابق، ڪجھ حالتن ۾ جيتوڻيڪ توهان وارن جي اڇاڻ جي عمل کي روڪي نٿا سگهو، پر توهان ان کي سست ڪرڻ جي ڪوشش ڪري سگهو ٿا.
توهان ان کي متوازن غذا کائي، سگريٽ ڇڪڻ بند ڪرڻ، ۽ پنهنجي وارن تي گهٽ ڪيميڪلز استعمال ڪري ان جي رفتار کي سست ڪري سگهو ٿا. ان سان گڏوگڏ، هو اهو پڻ چوي ٿو ته “پريشان نه ٿيو.”
۽ جيئن ته اڄڪلهه اڌ اڇاڻ ۽ اڌ ڪارن وارن جو فیشن آهي، ان کي اڄ ڪلھ سالٽ اينڊ پيپر وار چيو ويندو آهي، ۽ اهي ڪيترن ماڻهن تي سٺا پڻ لڳن ٿا.
بي بي سي جي ٿورن سان( ليکڪ :سمرن پريت ڪور)
